sobota, 11 lutego 2017

Kiełkujące ziarna


Wesoło chrupią dyńki w moich siekaczach, hej! Jesienno-zimowy kołowrotek powoli dobiega końca, choć oczywiście zima jeszcze nie powiedziała ostatniego słowa. Dni coraz dłuższe, słoneczko coraz śmielsze! Hej!

Tak sobie ostatnio myślałam o autorytetach i języku. Z jednej strony w moim pokoleniu (wśród młodszych widać to jeszcze wyraźniej) panował trend na nieuznawanie żadnych autorytetów, co miało wskazywać na indywidualizm i niezależność myślenia, którymi wielu się szczyci, a niewielu wprowadza w życie. Z drugiej strony natura nie znosi próżni i miejsce autorytetów wywodzących się z elit zajęli aktorzy, celebryci, gwiazdy jutuba i blogosfery, tworząc jakąś formę alterelity. Kiedyś w sprawie szczepień zabierali głos lekarze, obecnie robią to aktorki. O polityce dyskutowano wśród najbliższych znajomych, a w szerszym towarzystwie polityka nie stanowiła atrakcyjnego (i stosownego) tematu rozmów. Teraz niemal każdy na swoim facebooku jest publicystą, mającym superważne opinie i niewahającym się ich zaprezentować urbi et orbi.

Brakuje wymagań dotyczących odpowiedzialności za wygłaszane słowa – uznaje się (mówię o społecznym konsensusie), że każdy ma prawo prezentować swoje zdanie i nie ma znaczenia, że ta opinia nie ma pokrycia w faktach. Jest to, jak przypuszczam, czkawka tej nieszczęsnej „niezależności” myślenia, która skutkuje też niezależnością np. od logiki. Jest wnioskowanie po akcydensach (np. stwierdzenie „palenie papierosów szkodzi zdrowiu” spotyka się z kontrargumentem „moja ciotka paliła i dożyła 90 lat”), jest dyskusja wyjęta żywcem z Schopenhauera (czyniąc obserwację np.„ smog stanowi duży problem w niemal całej Polsce” możemy być pewni, że usłyszymy m.in. „ktoś chce zarobić na tej całej histerii”, „a co z niedożywionymi dziećmi? To jest prawdziwy problem” etc.).

Do tego kończy się język, przynajmniej w debacie publicznej (której uczestnikami są niemal wszyscy, którzy piszą na Twitterze: „zaorał”, „w punkt” i inne tego typu językowe aberracje). Nie ma już (albo przynamniej w głównym nurcie ich nie słychać) eufemizmów, dyplomacji, elementarnego szacunku. Są słowa-pałki. W tramwajach słyszę opowieści o „tragediach”, „masakrach”, „katastrofach” - bo nie ma już „trudności”, „kłopotów”, „zmartwień” – które potem okazują się grzybicą pochwy, niedokończonym na czas projektem, pchłami u kota. A co jeśli przyjdą prawdziwe tragedie, masakry i katastrofy? Obawiam się, że nie tylko nie będzie można ich nazwać, ale również i sobie z nimi poradzić.

A przecież innego końca świata nie będzie.  

2 komentarze:

  1. Z niekłamaną przyjemnością przeczytałam Twoje (wczesnowiosenne ;)) rozważania, chociaż temat ważki i raczej niewesoły. Źle się dzieje, niestety, jeśli chodzi o język. Czasami aż uszy cierpną od słuchania (najgorzej, gdy taka aberracja językowa pada czasem z własnych ust). Myślę, że powinno przykładać się dużą wagę do tego, jak (nie mówiąc już o tym, że co!) się mówi - niechlujność słowa prowadzi do "niechlujności" myśli, bo wtedy często zacierają się granice pojęć i znaczeń. A "niechlujność" myśli czyż nie przekłada się wprost na życie, nasze istnienie? Język odgrywa przecież niezwykle ważną rolę, wszak "Na początku było słowo"...

    Miłosz w puencie - genialny! :)

    Serdecznie pozdrawiam z Londynu, w którym czuć już powiew wiosny - pojawiły się tu już przebiśniegi, krokusy, pierwsze żonkile, a nawet róże! Chociaż słońce wciąż jeszcze nie rozpieszcza...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jakie celne spostrzeżenie, to o zacieraniu się granic pojęć i znaczeń. Przyznaję, że chyba to w tym wszystkim najbardziej mnie przeraża, bo wizja całkowicie płynnej rzeczywistości jest dla mnie wstrząsająca.

      Widziałam u Ciebie, że ostatnio się szekspirowałaś, czego oczywiście nie da się nie zazdrościć. These are the forgeries of jealousy...

      Usuń