Dzisiaj mijają 82 lata od
urodzin Henryka Mikołaja Góreckiego, jednego z najważniejszych polskich
kompozytorów XX wieku. Czasem myślę, że chyba nie ma w Polsce w miarę
wykształconej osoby, która nie zna przynajmniej jego kilku utworów, ale po
chwili uświadamiam sobie, że na lekcjach muzyki w szkole mój nauczyciel nie
zająknął się o tej postaci.
Z Góreckim ogólnie jest
problem – można się nim zachwycać, można się zanudzać, można lubić pojedyncze
utwory lub określony okres w jego twórczości. Jego muzyka jest taka jakim był
on sam. Pełna kontrastów, dławiąca swoimi obsesjami, czasem nieznośna. A czasem
niezwykle głęboka, muskająca jakby zupełnie od niechcenia istotę
człowieczeństwa. Po jej wysłuchaniu miewam czasem wrażenie, że oto właśnie
doświadczyłam właśnie czegoś niewyrażalnego w żadnym z ludzkich pojęć. Właściwie
bardzo trudno mówić o muzyce, gdyż albo musimy się wówczas uciekać do
przedziwnego muzykologicznego dialektu, który śmieszy, tumani, przestrasza,
albo posługiwać się narzędziami opisu innych sztuk (platycznych, scenicznych,
literackich etc.).
A co z samym Góreckim?
Dumam dziś nad fenomenem jego najpopularniejszego utworu, czyli III Symfonii,
która budziła skrajne emocje zaraz po prawykonaniu i nawet olbrzymi
międzynarodowy sukces, który przyszedł 15 lat później, nie był w stanie
przekonać części nieprzekonanych. Sama znajduję się wśród tych, którzy uważają
ten utwór za zwyczajnie piękny, choć rozumiem zarzut kiczu, który padał z ust
tych, którzy potrzebują w nowej muzyce nowoczesności.
Cudownie słucha się staropolszczyzny w wykonaniu nieziemskiego brzmienia sopranu Dawn Upshaw.
Co ciekawe, sam Górecki
uważał ten utwór za swój najbardziej awangardowy, co faktycznie w porównaniu z
jego poprzednimi dziełami (gęstymi i ostrymi) ma sens.
edit: z YouTube zniknęła wersja z Dawn, pewnie wystawiona była tam nielegalnie, więc wrzucam inny link, niestety, z nieco gorszym wykonaniem: http://ninateka.pl/kolekcje/trzej-kompozytorzy/gorecki/audio/iii-symfonia-symfonia-piesni-zalosnych-op-36
edit: z YouTube zniknęła wersja z Dawn, pewnie wystawiona była tam nielegalnie, więc wrzucam inny link, niestety, z nieco gorszym wykonaniem: http://ninateka.pl/kolekcje/trzej-kompozytorzy/gorecki/audio/iii-symfonia-symfonia-piesni-zalosnych-op-36